In mei 2020 is gemeente Utrecht gestart met een scala aan maatregelen. Voor de start is in kaart gebracht op welke plekken in de binnenstad het druk is. De aanpak van deze drukke punten moet aan een aantal voorwaarden voldoen. Zo moeten de maatregelen duurzaam zijn, herkenbaar zijn en rijmen met de gang van zaken. Er is gekozen voor een basis aan maatregelen die altijd aanwezig zijn en maatregelen die worden ingezet op basis van het druktebeeld in de binnenstad.
Basis- en aanvullende maatregelen
De basismaatregelen omvatten het verwijderen van fietsen bij excessen en als fietsen gevaarlijk geparkeerd of in de loopstromen staan, de tijdelijke uitbreiding van voetgangersgebied, het scheiden van tegengestelde (loop)stromen en eenrichtingsverkeer op de markt. De verkeerslichten in de stad zijn geoptimaliseerd voor voetgangers, daarna voor fietsers en dan auto’s. De verblijffunctie van de stad en winkelcentra vervalt door het afzetten of verwijderen van straatmeubilair en uitstallingen zijn verboden. In de zomer zijn ook informatieve tekstkarren en ‘zitcirkels’ gecreëerd in de parken.
Ron Looy: ‘’We willen zoveel mogelijk stromen en bekende routes in stand houden en maatregelen alleen inzetten waar nodig.’’ Voor de aanvullende maatregelen is in het crowd management-plan gekozen voor verkeersborden die eenrichtingsverkeer aangeven, maar op rustigere dagen worden afgedekt. De eenrichtingsroutes zijn zoveel mogelijk in een carrousel, rondom de stad geplaatst, om betere uitstroom te bevorderen.
‘Uitbreiding voetgangersgebied Vredenbrug door verwijdering van fietsen: voor en na.’
Inzet verkeersregelaars
‘’Eenrichtingsverkeer krijg je niet alleen voor elkaar met bebording, daarom is er gekozen voor verkeersregelaars op drukke dagen.’’ Voorheen heeft Utrecht gebruik gemaakt van cityhosts, maar daarna is bewust gekozen voor verkeersregelaars. Ze hebben de uitstraling van een steward en ze zijn getraind in het uitvoeren van verkeershandelingen. In het belang van de gastvrijheid zijn er wel aanpassingen gedaan.
Volgens Looy moesten veel mensen wennen aan de veranderingen in de stad, toch werden de regels snel opgevolgd. ‘’Er zijn altijd mensen die maatregelen negeren’’, volgens Looy moeten de verkeersregelaars niet aan deze mensen trekken en sleuren. De grootste groep gedraagt zich wel naar behoren.
Differentiatie in maatregelen op basis van drukte
Utrecht wil alleen extra maatregelen inzetten op de dagen dat het nodig is. Wanneer het nodig is bepalen zij via verschillende druktebeelden. Het inzetten van camera’s is al snel privacygevoelig, maar er zijn altijd mensen in de stad aanwezig die de drukte bepalen. Het is een combinatie van input door verkeersregelaars, coördinatoren die regelmatig schouwen, politie, toezicht en handhaving, Centrummanagement Utrecht en de beveiliging van Hoog Catharijne en andere partijen.
Op basis van de informatie die wordt verzameld over de drukte zijn verschillende acties vereist. Elk beeld van drukte heeft zijn eigen scenario. Groen voor de basismaatregelen, oranje voor gecombineerde eenrichtingsstromen om het voetgangersgebied te verdunnen en rood betreft het omleiden en afsluiten van wegen. Elk scenario heeft verschillende teksten klaarstaan voor de tekstwagens. Gaandeweg zijn de maatregelen dynamisch gefaseerd in tijd en ruimte op basis van vergaarde data. ‘’Zaterdag is het drukst, zondag kan verschillen qua drukte. Wanneer inzet nodig is zijn er scenario’s achter de hand om verder mee door te pakken. Het staat altijd klaar.’’
Communicatie
De communicatie over de genomen maatregelen in Utrecht is uniform. De vormgeving en teksten blijven gelijk, ook in bijvoorbeeld de winkelcentra. ‘’Het gaat niet om een rode of een blauwe sticker, het gaat om samen één beeld creëren. Maximale samenwerking in de communicatieve uitingen werkt het best.’’
De drukte in de stad wordt gecommuniceerd met bezoekers door middel van de druktemonitoring van de provincie. Bij scenario rood worden de landelijke pers opgezocht. Gemeente Utrecht staat ook direct in contact met Rijkswaterstaat en de Nationale Spoorwegen (NS) wanneer de scenario’s gevaarlijk druk dreigen te worden.
Toegankelijkheid voor mensen met een beperking
Er wordt zoveel mogelijk ruimte gecreëerd op het voetgangersgebied, dit zorgt voor een betere doorstroming. Er worden niet alleen fietsen verwijderd op drukke plaatsen, ook op de geleidelijnen. Evenals verkeersborden en prullenbakken die door de nieuwe routes nu in looppad staan. Daarnaast zijn de verkeersregelaars getraind om tevens in het kader van hospitality mensen op weg te helpen. “Uiteraard leidden de coronamaatregelen tot bijzondere zaken. De eenrichtingsborden zorgden in de eerste instantie voor verstoringen, ze waren niet handig geplaatst. Dat is razendsnel aangepast. Wat je ziet bij corona is dat we eerst kijken naar de noodzaak [voorkomen van besmettingen] en daarna direct aanpassingen doen op basis van de praktijk”.
Druktebeheersing binnen de anderhalvemetersamenleving
De ervaringen rondom de anderhalvemetersamenleving en de opgaves waarvoor gemeenten komen te staan bij de heropstart na de tweede lockdown vormen een lerend netwerk waarvan resultaten gedeeld worden op maaksamenruimte.nl. Heb je praktijkervaringen die je wilt delen via Maak Samen Ruimte? Mail dan naar info@maaksamenruimte.nl.