In navolging van de sessies in januari organiseerde het Event Safety Institute (ESI) in opdracht van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en in samenwerking met Maak Samen Ruimte opnieuw drie online rondetafelbijeenkomsten waarin gemeenten practices uitwisselden over druktebeheersing in coronatijd. Wat hebben we geleerd en kunnen we toepassen in aanloop naar de heropening uit de tweede lockdown?
Net als in januari, waren de sessies georganiseerd rond drie domeinen: 1) vrijetijdshotspots, 2) binnensteden en 3) evenementen en markten. Op die manier kan gericht worden ingegaan op de praktijkervaringen op deze specifieke typen locaties en omstandigheden. De sessies worden ondersteund met actualiteiten uit het nieuws, casussen van gemeenten met inspirerende voorbeelden en diverse stellingen. De inhoud van de bijeenkomsten wordt gevormd door de deelnemende gemeenten. We geven voor elke bijeenkomst een korte terugblik van het de resultaten.
Vrijetijdshotspots
In deze tweede sessie over vrijetijdshotspots hebben de deelnemers lessen en tips gedeeld over de aanpak voor het naderende seizoen. Daarnaast behandelden we twee casussen. De eerste casus betrof Verantwoord op Weg in het Limburgse Heuvelland. Centraal in de casus stond de toenemende drukte in dit gebied als gevolg van voornamelijk dagbezoekers, die komen voor de natuur en de Mergellandroute. Drie gemeenten (Eijsden-Margraten, Gulpen-Wittem en Vaals) hebben samen de handen ineengeslagen en zijn een project gestart om samen met alle belanghebbenden toe te werken naar oplossingen die recht doen aan zowel de ondernemers als de bewoners en bezoekers in het gebied, waarbij de werkwijze een doel op zich is: het verkrijgen van wederzijds begrip en draagvlak.
De tweede casus betrof multidisciplinaire samenwerking in de regio en werd behandeld door Veiligheidsregio Zeeland. In Zeeland is het elke zomer druk tot zeer druk, door zowel lokaal publiek als publiek van heinde en verre. Afgelopen zomer was, doordat het advies was ‘blijf in eigen land’, de verwachting dat het nog drukker dan gebruikelijk zou worden. Gelijktijdig blijft de 1,5 meter wel gelden. Om die reden is het belangrijk om goed en snel overzicht te hebben van de drukte op specifieke plekken. Omdat de reeds bestaande informatiebronnen (toezichthouders, camerabeelden, parkeerdruk) geen volledig beeld leverde is ervoor gekozen om de regionaal georganiseerde groep boa’s uit te rusten met drie drones en met de opdracht om ruimte in kaart te brengen. De informatie die op deze wijze wordt verkregen, wordt vervolgens gedeeld met alle partners waardoor deze (beter) in staat zijn de juiste maatregelen te treffen en bezoekers door te verwijzen naar rustigere gebieden. Dat doorverwijzen is met name voor bezoekers van ver zeer waardevol, omdat deze doelgroep niet snel met ‘lege handen’ huiswaarts zal willen keren. Het tijdig bereiken/informeren van deze bezoekers over de drukte en oproepen niet af te reizen is voor veel gemeenten een groot vraagstuk. Daarnaast gaf circa 80% van de aanwezige gemeenten aan onvoldoende handhavingscapaciteit beschikbaar te hebben voor het beheersen van drukte en de effecten. De inzet van drones is een goed voorbeeld om snel tot een beter beeld te komen zonder dat dit tot een extra beslag op capaciteit leidt.
Binnensteden
De dagen worden langer, het weer wordt langzaamaan beter en dit nodigt veel inwoners van steden en dorpen uit om meer naar buiten te trekken. Driekwart van de deelnemende gemeenten geeft aan dat de heropening na de tweede lockdown om een andere aanpak vraagt dan de heropening na de eerste lockdown. Zo zet de gemeente Rotterdam de aanpak om meer fysieke ruimte beschikbaar te stellen aan de horeca voort en biedt ze aanvullend daarop extra (financiële) ondersteuning om ondernemers te helpen hun onderneming ‘coronaproof’ in te richten.
De gemeente Breda zette recent veel in op spreiding van het parkbezoek. Dit gebeurde door andere parken aantrekkelijker te maken en door extra faciliteiten en activiteiten aan te bieden. Vooraf wordt aan de hand van het weerbeeld bepaald of en in welke mate maatregelen worden ingezet. Ook heeft de gemeente Breda ervoor heeft gekozen om op een meer ‘ludieke’ wijze toezicht te houden op de naleving van de 1,5 meter, door de inzet van teams bestaande uit acteurs die bezoekers aanspreken/complimenteren met het hun naleefgedrag.
De grotere steden geven aan dat zij een ontwikkeling waarnemen dat er gebieden aan het ontstaan zijn met een festivalachtige sfeer, waar de aanwezige bezoekers de indruk wekken dat COVID-19 niet meer bestaat en waar gedurende de dag een sfeeromslag plaatsvindt. Dit vergt een flexibele aanpak over de dag. Waarbij de maatregelen lopen van (extra) ruimte bieden aan het begin naar het doseren van bezoekers tot (gedeeltelijk) afsluiten van het gebied voor bezoekers. Amsterdam noemde dit het opschuiven van ‘zoete’ naar ‘zure’ maatregelen.
Evenementen
Sinds de afkondiging van de tweede lockdown zijn evenementen niet meer toegestaan. Op basis van de tijdelijk wet COVID-19 geldt dit tot 1 juni 2021. Vanuit de landelijk overheid wordt voorgesorteerd op heropening door te onderzoeken, via Fieldlabs (vergunningsplichtig) en door testevenementen (reguliere inrichtingen). Zo moet duidelijk worden op welke verantwoorde wijze dergelijke publieke samenkomsten weer veilig kunnen. Daarnaast is een garantiefondsregeling in het leven geroepen die als een soort van evenementenverzekering dient voor evenementen mocht de Rijksoverheid later dit jaar besluiten dat als gevolg van COVID-19 evenementen toch niet zijn toegestaan.
Als gevolg van het verbod, de garantieregeling en de verwachting dat evenementen na juni weer mogelijk zijn hebben vele organisatoren besloten hun evenement naar augustus of september te verplaatsen. Dit vraagt van gemeenten te schuiven binnen de jaarkalender. Gebleken is dat gemeenten zeer verschillend met deze verzoeken omgaan. Zo heeft de gemeente Schiedam ervoor gekozen geen verschuivingen in de kalender toe te laten en heeft de gemeente Amsterdam proactief het gesprek met organisatoren opgestart om in gezamenlijkheid zoveel mogelijk evenementen alsnog een plek op de kalender te bieden. De gemeente Tilburg heeft een beslisboom ontwikkeld op basis waarvan verplaatsingsverzoeken transparant afgewogen kunnen worden. De gemeente Alkmaar heeft ervoor gekozen om op basis van de jaarkalender in blokken van 10 weken vooruit te kijken en op basis van de inschatting die op dat moment gemaakt kan worden te besluiten al dan niet het vergunningenproces op te starten. Hoewel de aanpak verschillend is, is de rode draad bij alle gemeenten dat er intensief en nauw contact met organisatoren wordt onderhouden en dat in goed overleg zaken worden geregeld. Ruim driekwart geeft aan wel al met de behandeling van aanvragen te zijn gestart, maar het besluit zo lang mogelijk uit te stellen. Een derde geeft aan zich nu minder strikt aan in beleid vastgelegde uitgangspunten te houden om zo meer ruimte te bieden aan evenementen (denk daarbij aan eenmalig meer evenementen op een bepaalde locatie toestaan dan in het beleid is bepaald). Gemeenten geven allen aan ten aanzien van de veiligheidsvoorschriften geen concessies te doen.
Een versterkt netwerk
Onze ervaring leert dat het aanpakken van een uitdaging begint bij herkenning. Het gesprek met andere gemeenten aangaan is dus van belang bij een dynamisch vraagstuk als druktebeheersing binnen de anderhalvemetersamenleving. Diverse gemeenten en ambtenaren nemen deel aan de bijeenkomsten om ervaringen te delen en elkaar vragen te stellen.
De ervaringen rondom de anderhalvemetersamenleving en de opgaves waarvoor gemeenten komen te staan zijn onderdeel van een lerend netwerk. Dit netwerk deelt inspirerende en bijzondere casussen op maaksamenruimte.nl. Heb je praktijkervaringen die je wilt delen via de website van Maak Samen Ruimte? Mail deze dan naar info@maaksamenruimte.nl.