Op donderdag 23 september zijn tijdens de VNG-bijeenkomst over vrijetijdhotspots weer leerzame ervaringen uitgewisseld op het gebied van bezoekersmanagement. De belangrijkste thema’s die in de sessie zijn besproken zijn het betrekken van bewoners in het nemen van maatregelen, de impact van drukte op de natuur en het loslaten van de afstandsnorm.

Participatietraject: Verantwoord op Weg!

Het Heuvelland in Zuid-Limburg is in trek bij toeristen en zag een toename in aantallen recreanten en toeristen. Niet alleen het verblijf of het bezoeken van een bepaalde hotspot, maar ook de tocht erdoorheen is een beleving op zich. Dit brengt veel bezoekers op fietsen en motoren naar het gebied. De bewoners ervaren door deze bezoeken vooral veel geluidsoverlast, maar het toerisme is een belangrijke inkomstenbron voor het gebied. Dat brengt een lastige uitdaging met zich mee. Daniëlla Maschino, projectleider ruimtelijke ontwikkeling van de gemeente Vaals, deelde tijdens de sessie de meest recente ervaringen met het betrekken van bewoners in het oplossen van de overlast door middel van het participatietraject: Verantwoord op weg!.

‘Het betrekken van bewoners en gebruikers van het Heuvelland is belangrijk om de plank niet mis te slaan in de uitvoering. Zij zijn onderdeel van het probleem en dus ook onderdeel van de oplossing.’ Met 80 deelnemers hebben zij de overlastproblematiek bespreekbaar gemaakt door steeds het ‘landschap’ als belangrijkste waarde te nemen. Landschap is belangrijk voor zowel de bewoners als voor de ondernemers in de toeristensector en daarmee de gedeelde waarde.

Burgers betrekken, hoe?

Een dilemma in het betrekken van bewoners is dat deze participatie ook extra verwachtingen oproept. Tot in hoeverre mogen bewoners meebeslissen? Hoe koppel je aan ze terug wat je met hun input hebt gedaan? Hoe zorg je ervoor dat je als overheid wel aan het roer blijft in de besluitvorming, en zorg je er ondertussen voor dat degenen die zich hebben ingezet het gevoel krijgen dat ze serieus genomen zijn?

Het bemiddelen tussen verschillende belangen kan een intensief proces zijn waarbij er soms een overheid nodig is die de knopen doorhakt. Verschil in opvatting tussen bewoners en overheid zorgt soms voor strubbelingen. Alles laten handhaven of wegen afsluiten is niet altijd mogelijk. Dat hebben ze in het Heuvelland ook ondervonden: handhaving op wegen die werden uitgesloten voor verkeer zorgde ervoor dat iedereen bestemmingsverkeer werd. Zie maar te handhaven wie een brief op de post doet of op bezoek gaat in recreatiegebied. Het participatietraject Verantwoord op Weg! zet daarom in op tijdelijke verkeersbesluiten die steeds weer worden geëvalueerd. ‘We kijken naar de gevolgen. Het afsluiten van wegen is geen doel, overlast beperken wel’.

Wendbaar zijn in een oplossing brengt ook uitdagingen mee. Soms is de oplossing erger dan de kwaal. We bespraken het voorbeeld waarin motorrijders door het afsluiten van wegen juist sluiproutes nemen door de omliggende dorpen. Het bijstellen van deze overlast kan zorgen voor een opéénstapeling van maatregelen.

Het traject in het Heuvelland is nog lang niet afgerond, de maatregelen worden uitgewerkt, er wordt samenwerking gezocht met de provincie en omliggende gemeenten en na evaluatie start het traject weer opnieuw.

Blijven leren

De gemeente Den Haag is als grote stad en badplaats 1,5 jaar intensief bezig geweest met bezoekersmanagement vanwege corona. Met name veiligheid en mobiliteit zijn nu nog punten waarop gestuurd blijft worden. Iedere mooie dag zorgt direct voor een grote piek aan verkeer richting Scheveningen. Den Haag ondervond dat als je ‘Scheveningen strand’ zoekt op Google Maps, je automatisch wordt verwezen naar een stukje van de Strandweg waar de meeste overlast wordt ondervonden. Dit heeft de gemeente ook kritisch naar eigen verwijzingen doen kijken. Want ook de borden langs de weg droegen hieraan bij. Het is erg waardevol voor een gemeente om de routes richting hotspots te analyseren.

Impact van drukte op de natuur

Mensen in de natuur laten een voetafdruk achter van hun bezoek. Dat kan zelfs zover gaan als luiers tot blikjes frisdrank die op de grond worden gegooid. De deelnemers zien wel dat sinds de heropening van winkels, horeca en andere vrijetijdssectoren de druk in de natuurgebieden weer iets is afgenomen. De verantwoordelijkheid om de impact minimaal te houden ligt bij de bezoekers zelf. Het eiland Ameland werd hierbij als voorbeeld genoemd. Zij communiceren actief middels de fatsoenscampagne Welkom in onze wereld naar bezoekers dat zij op het eiland elkaar vriendelijk begroeten en waar nodig de hond aan de lijn houden. Dat heeft niks te maken met promotie van het gebied, maar met de leefbaarheid op het gebied. Actieve communicatie gericht op wat je moet doen en waarom, eerder dan het aanhalen van regels, lijkt hier een goed middel voor te zijn.

Wel of geen afstandsnorm

Vanaf 25 september 2021 is de afstandsnorm niet meer van kracht. Dat is na 1,5 jaar een behoorlijke stap richting het oude normaal. Maar onvoorspelbaar als het virus is, houden we dan wel rekening met de kans dat de afstandsnorm terugkomt?

Gemeente Wassenaar adviseert bezoekers elkaar de ruimte te gunnen en blijft dit communiceren. Ze verplichten daarmee niks, maar willen daarentegen niet ineens uit noodzaak de maatregel weer opdringen en alles plots bijschakelen. Gemeente Den Haag: ‘wij blijven alert en houden geen winterslaap’. De corona-informatieborden gaan in de opslag, waarvan een deel zelfs voor het historisch archief is. Waar deze borden hopelijk voorgoed kunnen blijven. De projectgroep opgericht om drukte te beheersen in de coronatijd zal niet worden opgeborgen en krijgt een vaste plek in Den Haag. Het vervallen van de afstandsnorm zal veel meer ruimte geven. Mensen schakelen snel weer naar het oude normaal.  ‘We hopen dat mensen eerder zelf de beslissing maken over wat ‘té druk’ is en dat niet altijd de overheid deze keuze hoeft te maken’.

De volgende VNG-bijeenkomst zal op 23 november 2021 plaatsvinden via 10:00 – 12:00 uur. Wil je hierbij zijn, of wens je op de hoogte gehouden te worden? Meld je dan aan bij info@esi.email