Verkeersruimte anders gebruiken

Zo lang de intensiteiten van het autoverkeer lager liggen dan voorheen, kan de ruimte voor rijdend autoverkeer tijdelijk worden ingezet voor andere doeleinden. Denk hierbij aan mogelijkheden voor fietsers, autoparkeren of fietsparkeren. Ook kan de verkeersruimte tijdelijk worden omgevormd tot verblijfsruimte, zodat bewoners voor hun deur kunnen verblijven en/of recreëren. Dit kan worden uitgevoerd door het plaatsen van bebording, afzettingen en/of objecten. De publicaties Menukaart tijdelijke maatregelen openbare ruimte – Gemeente Amsterdam (p. 24, 58), Maatregelen voor de stedelijke mobiliteit in de 1,5 meter samenleving – CROW-Fietsberaad, Tour de Force, Platform lopen en GMNI (p. 18, 19) en Toolbox duurzame mobiliteit – Vlaamse Overheid voorzien in meer informatie over deze maatregel in het algemeen.

Als gevolg van het anders gebruiken van de verkeersruimte kan het nodig zijn om autoroutes te herzien.


Fietsers naar rijbaan verplaatsen

Bij fietspaden is er vaak geen eenvoudige mogelijkheid deze (tijdelijk) te verbreden. Door fietsers toe te staan de rijbaan, ontstaat er meer ruimte voor fietsers. Onderstaande publicaties voorzien in toelichting.

Menukaart tijdelijke maatregelen openbare ruimte – Gemeente Amsterdam (p. 24, 30)

Maatregelen voor de stedelijke mobiliteit in de 1,5 meter samenleving – CROW-Fietsberaad, Tour de Force, Platform lopen en GMNI (p. 24)


Verplicht fietspad omzetten in onverplicht fietspad

Het omzetten van verplicht fietspad naar onverplicht fietspad biedt met name snelle fietsers de mogelijkheid om uit te wijken naar de rijbaan. Daarnaast mogen snorfietsers geen gebruik maken van het onverplichte fietspad. Deze maatregel is vooral geschikt als de snelheid en de intensiteit van het autoverkeer op de rijbaan beperkt is. Door middel van bebording of markering moet aan de automobilisten duidelijk worden gemaakt dat fietsers ook van de rijbaan gebruik mogen maken. Deze maatregel wordt besproken op pagina 23 van Maatregelen voor de stedelijke mobiliteit in de 1,5 meter samenleving – CROW-Fietsberaad, Tour de Force, Platform lopen en GMNI (p. 23).


Tweerichtingsfietspad omzetten in eenrichtingsfietspad

Door het aanpassen van een tweerichtingenfietspad naar een eenrichtingsfietspad kan het aantal ontmoetingen op een fietspad sterk worden beperkt. Er moet wel een goed alternatief aanwezig zijn voor de opgeheven fietsrichting, om ‘spookfietsen’ te voorkomen. Op pagina 24 van Maatregelen voor de stedelijke mobiliteit in de 1,5 meter samenleving – CROW-Fietsberaad, Tour de Force, Platform lopen en GMNI (p. 24) vindt u hierover meer uitleg.


Verplicht bromfietspad tijdelijk omzetten in verplicht fietspad

Door het toepassen van deze maatregel mogen bromfietsers geen gebruik meer maken van het fietspad, waardoor het aantal inhaalbewegingen wordt beperkt. Op de rijbaan moeten daarbij maatregelen worden genomen om automobilisten te attenderen op de aanwezigheid van bromfietsers. Lees Maatregelen voor de stedelijke mobiliteit in de 1,5 meter samenleving – CROW-Fietsberaad, Tour de Force, Platform lopen en GMNI (p. 23) voor meer uitleg.


Busbaan tijdelijk openstellen voor (snelle) fietsers

Busbanen kunnen worden opengesteld voor (snelle) fietsers, eventueel in combinatie met een onverplicht fietspad. Een maximumsnelheid van 30 km/uur voor het busverkeer is in deze situatie wenselijk. De publicatie Maatregelen voor de stedelijke mobiliteit in de 1,5 meter samenleving – CROW-Fietsberaad, Tour de Force, Platform lopen en GMNI (p. 24) voorziet u van meer informatie over het openstellen van de busbaan voor fietsers.


Superblock

Het superblock-concept uit Barcelona gaat uit van meer hiërarchie in het stratennetwerk. Het doorgaande verkeer wordt tot de buitenste straten van het blok beperkt. De binnenste straten van het blok zijn voorbehouden aan bestemmingsverkeer. Hierdoor ontstaat meer ruimte om te verblijven, te fietsen of te lopen. Het superblock-concept wordt in de volgende pulicatie besproken: Coronamaatregelen in de openbare ruimte – College van Rijksadviseurs.


Schoolstraat

Straten bij scholen kunnen worden aangewezen als (tijdelijke) schoolstraten. Dat betekent dat auto’s niet langer zijn toegestaan bij aanvang en einde van de schooldag. Hierdoor ontstaat er meer ruimte voor fietsers en voetgangers. U kunt meer lezen over het instellen van een schoolstraat in onderstaande publicaties.

Menukaart tijdelijke maatregelen openbare ruimte – Gemeente Amsterdam (p. 58)

Autovrije schoolstraten om lopen en fietsen te stimuleren – Edinburgh Napier University


Tijdelijke woonerven en leefstraten

Drukke straten kunnen tijdelijk worden omgevormd tot woonerven. Op een erf mogen voetgangers gebruik maken van de gehele breedte van de rijbaan. Bovendien geldt een maximumsnelheid van 15 km/uur en mogen motorvoertuigen alleen geparkeerd worden op plekken die met een P gemarkeerd zijn. Hierdoor ontstaat er meer ruimte voor fietsers, voetgangers en spelende kinderen. 

Leefstraten zijn straten die tijdelijk autoluw of autoloos worden gemaakt en een nieuwe invulling krijgen. Buurtbewoners krijgen de mogelijkheid hun straat op een creatieve en leefbare manier in te richten. Zo ontstaat meer ruimte voor verblijven. In de publicaties hieronder worden deze maatregelen beschreven.

Menukaart tijdelijke maatregelen openbare ruimte – Gemeente Amsterdam (p. 58)

Coronamaatregelen in de openbare ruimte – College van Rijksadviseurs

Toolbox duurzame mobiliteit – Vlaamse Overheid

Maatregelen voor de stedelijke mobiliteit in de 1,5 meter samenleving – CROW-Fietsberaad, Tour de Force, Platform lopen en GMNI (p. 18)


Overige publicaties met betrekking tot het anders gebruiken van de verkeersruimte:

Hoe het niet moet: Verkeerschaos in de jan Pieter Heijestraat – Het Gewilde Westen

Gemeentelijke monitor: Maatregelen Covid-19 & Mobiliteit – Ministerie van I&W

De straat als (tijdelijke) sportaccommodatie – Alles over sport

Handreiking Crowdmanagement – VNG (p. 22)

Consequenties 1,5 m samenleving voor verkeersmaatregelen bij wegwerkzaamheden – CROW

Corona legt nog meer druk op de binnenstad: wat zijn slimme (tijdelijke) maatregelen? – Brainport Smart Mobility

Communiceren en in communicatiemateriaal voorzien

Heldere communicatie over afspraken en communicatie-uitingen gericht op gedragsverandering zijn noodzakelijk om het pakket aan maatregelen succesvol door te voeren. In aansluiting op brede communicatie op rijks- en gemeenteniveau kunnen ook middelen worden ingezet om gewenst gedrag bij lokale knelpunten te stimuleren. Opties daarbij zijn het gebruik van tekstkarren, billboards, borden, pijlen/lijnen/markeringen op de bestrating, stickers etc. In onderstaande publicaties vindt u meer informatie over deze maatregel.

Maatregelen voor de stedelijke mobiliteit in de 1,5 meter samenleving – CROW-Fietsberaad, Tour de Force, Platform lopen en GMNI (p. 8)

Toolkit ‘Verantwoord onderweg’ – Rijksoverheid

Toolkit ‘verantwoord naar school’ – Rijksoverheid

Corona impact voor fietsers en voetgangers – XTNT


Gedragsregels communiceren (fietsers op smalle fietspaden)

Op smalle fietspaden (<2,50 meter) kan een inhaalverbod worden gecommuniceerd om fietsers erop te attenderen dat het bij inhalen niet mogelijk is om 1,5 meter afstand te bewaren. Op andere locaties, zoals bij kruispunten, kan het attenderen op afstand houden een goede maatregel zijn. Om deze maatregelen effectief te laten zijn moet dit worden gecombineerd met een brede communicatiecampagne gericht op gedragsbeïnvloeding. Een toelichting op deze maatregel wordt gegeven in de volgende publicaties.

Menukaart tijdelijke maatregelen openbare ruimte – Gemeente Amsterdam (p. 34)


Buitenspeelregels communiceren

De branchevereniging Spelen & Bewegen heeft een communicatiepakket voor gemeenten gepubliceerd met 8 spe(e)lregels voor samen spelen op speelplekken. Met het communicatiepakket kunnen deze spe(e)lregels eenvoudig worden gecommuniceerd. In de publicatie Spe(e)lregels voor speelplekken – branchevereniging Spelen en bewegen leest u meer over buitenspeelregels.


Overige publicaties met betrekking tot communicatie:

Menukaart tijdelijke maatregelen openbare ruimte – Gemeente Amsterdam (p. 69)

Ervaringen van de communicatie afdeling – Gemeente Katwijk

Gemeentelijke monitor: Maatregelen Covid-19 & Mobiliteit – Ministerie van I&W

Handreiking Crowdmanagement – VNG (p. 23)

Toolbox duurzame mobiliteit – Vlaamse Overheid

Verantwoord blijven reizen in het openbaar vervoer – Ministerie van I&W (p. 8)

Checklist ‘Parkeren in de 1,5 meter samenleving’ – Spark

Voetgangers meer ruimte geven

Het (tijdelijk) verbreden van voetpaden geeft voetgangers de mogelijkheid meer afstand te houden tot elkaar. Om dit te bereiken zijn verschillende opties mogelijk.


Voetgangers naar fietspad verplaatsen

Door fietsers op de rijbaan voor autoverkeer te laten rijden, kan het fietspad tijdelijk worden opgeheven. De ruimte die vrijkomt is dan beschikbaar voor voetgangers. In onderstaande publicaties vindt u meer informatie over deze maatregel.

Menukaart tijdelijke maatregelen openbare ruimte – Gemeente Amsterdam (p. 17)

Maatregelen voor de stedelijke mobiliteit in de 1,5 meter samenleving – CROW-Fietsberaad, Tour de Force, Platform lopen en GMNI (p. 19)


Voetgangers naar rijbaan verplaatsen

Geef voetgangers toestemming om van de rijbaan gebruik te maken. Hierdoor krijgen voetgangers extra ruimte. Auto- en/of OV- en/of fietsverkeer wordt dan verboden. Lees voor toelichting de aangegeven pagina’s in de volgende publicaties.

Menukaart tijdelijke maatregelen openbare ruimte – Gemeente Amsterdam (p. 20,21)

Maatregelen voor de stedelijke mobiliteit in de 1,5 meter samenleving – CROW-Fietsberaad, Tour de Force, Platform lopen en GMNI (p. 19)


Shared Space

Geeft voetgangers toestemming om gebruik te maken van de rijbaan, waarbij auto- en of fietsverkeer blijft toegestaan. Er ontstaat een zogenoemde ‘shared space’. Het begrip ‘shared space’ wordt uitgelegd in onderstaande publicaties.

Menukaart tijdelijke maatregelen openbare ruimte – Gemeente Amsterdam (p. 19)

Maatregelen voor de stedelijke mobiliteit in de 1,5 meter samenleving – CROW-Fietsberaad, Tour de Force, Platform lopen en GMNI (p. 19)


Zebrapaden aanbrengen of verbreden

Op drukke oversteekplaatsen kan het zebrapad (waar mogelijk) worden verbreed, zodat er meer ruimte ontstaat voor overstekende voetgangers. Hierdoor komen zij minder snel in conflict met elkaar.

Op drukke oversteek locaties waar nog geen zebramarkering aanwezig is, kan zebramarkering worden aangebracht. Hierdoor hebben voetgangers voorrang op kruisend verkeer en worden de wachttijden korter. Lees de publicaties Coronamaatregelen in de openbare ruimte – College van Rijksadviseurs en Maatregelen voor de stedelijke mobiliteit in de 1,5 meter samenleving – CROW-Fietsberaad, Tour de Force, Platform lopen en GMNI (p. 20) voor meer informatie over de maatregel.


Tijdelijke loopstroken aanbrengen op de rijbaan

Voetgangers kunnen extra ruimte krijgen door middel van het aanbrengen van tijdelijke loopstroken op de rijbaan. Dit kan door middel van het aanbrengen van een gele doorgetrokken streep en een verkeersbord. Vanwege het ontbreken van een fysieke scheiding tussen voetgangers en het gemotoriseerde verkeer is het wenselijk de maatregel te combineren met een tijdelijke verlaging van de maximumsnelheid naar 30 km/uur.Het aanbrengen van loopstroken op de rijbaan wordt besproken in Maatregelen voor de stedelijke mobiliteit in de 1,5 meter samenleving – CROW-Fietsberaad, Tour de Force, Platform lopen en GMNI (p. 19).


Overige publicaties met betrekking tot het meer ruimte geven van voetgangers:

Gemeentelijke monitor: Maatregelen Covid-19 & Mobiliteit – Ministerie van I&W

Handreiking Crowdmanagement – VNG (p. 22)

Toolbox duurzame mobiliteit – Vlaamse Overheid

Consequenties 1,5 m samenleving voor verkeersmaatregelen bij wegwerkzaamheden – CROW

Corona impact voor fietsers en voetgangers – XTNT

Parkeerterreinen anders inzetten

Door parkeren op parkeerstroken of in parkeervakken te verbieden komt er ruimte vrij voor voetgangers of andere zaken. Het is dan wel van belang dat er op niet al te grote afstand (tijdelijke) alternatieve parkeerruimte beschikbaar is. Voor toelichting op de maatregel kunt u de volgende documenten raadplegen:

Menukaart tijdelijke maatregelen openbare ruimte – Gemeente Amsterdam (p. 18)

Maatregelen voor de stedelijke mobiliteit in de 1,5 meter samenleving – CROW-Fietsberaad, Tour de Force, Platform lopen en GMNI (p. 18).


Terrasvlonders

Terrasvlonders of parklets worden in verschillende steden ingezet om parkeerplaatsen tijdelijk te gebruiken als terras, openbaar groen, als fietsenstalling of voor extra straatmeubilair. Door de terrassen naar de straat te verplaatsen ontstaat meer ruimte op de stoep voor voetgangers. Zie ook de maatregel ‘Meer ruimte vrijmaken voor terrassen’. In de publicatie Circulaire vlonders plaatsen – Gemeente Rotterdam wordt de maatregel uitgebreid besproken.


Drive-in bioscoop faciliteren

Een drive-in bioscoop is relatief eenvoudig te realiseren op praktisch elk terrein. Ook parkeerterreinen zijn hiervoor uitstekend geschikt. In de publicatie Coronamaatregelen in de openbare ruimte – College van Rijksadviseurs vindt u meer informatie over de drive-in bioscoop.


Overige publicaties met betrekking tot het anders inzetten van parkeerterreinen:

Gemeentelijke monitor: Maatregelen Covid-19 & Mobiliteit – Ministerie van I&W

Mogelijkheden voor vergunninghouders om auto in een ander rayongebied te parkeren verruimen

Door de mogelijkheden voor vergunninghouders om hun auto in andere rayons te parkeren ter verruimen, ontstaat er ruimte om een andere invulling te geven aan parkeerplaatsen. Meer informatie vindt u in de publicatie Maatregelen voor de stedelijke mobiliteit in de 1,5 meter samenleving – CROW-Fietsberaad, Tour de Force, Platform lopen en GMNI (p. 26). Zie voor de mogelijkheden ook de maatregel ‘Parkeerterreinen anders inzetten’.

Bezoekersdrukte monitoren

Monitoring van de drukte is een belangrijke randvoorwaarde voor veel maatregelen. Bij profielaanpassingen en wijzigingen aan verkeerslichten is het nodig om de hoeveelheid autoverkeer te monitoren. Maatregelen die nu mogelijk zijn door de fors afgenomen hoeveel autoverkeer, zijn wellicht bij toenemende hoeveelheid autoverkeer niet meer mogelijk. Hierdoor bestaat de kans dat maatregelen moeten worden teruggedraaid of aangepast. Meer over het monitoren van de bezoekersdrukte kunt u lezen in onderstaande publicaties.

Menukaart tijdelijke maatregelen openbare ruimte – Gemeente Amsterdam (p. 68)

Drukte monitor – Gemeente Utrecht

Bewoners gratis parkeerabonnementen aanbieden

Bewoners van de binnenstad een (tijdelijk) gratis abonnement aanbieden voor een parkeergarage, bewaakte fietsenstalling of buurtstalling is een mogelijke maatregel om meer ruimte te kunnen maken. Zo kunnen bewoners van de binnenstad met een parkeervergunning bijvoorbeeld tijdelijk gratis gebruik maken van een parkeergarage aan de rand van een centrum. Hierdoor ontstaat er in de binnenstad meer ruimte voor voetgangers en fietsers of om te verblijven. Lees meer over deze informatie in de publicatie Maatregelen voor de stedelijke mobiliteit in de 1,5 meter samenleving – CROW-Fietsberaad, Tour de Force, Platform lopen en GMNI (p. 26).

Toegang doseren en controleren

Toegangscontrole en gedoseerde toegang tot plekken waar het te druk kan worden, draagt bij aan het controleren van bezoekersstromen. Deze maatregel vergt veel inzet van handhavers en er dient rekening te worden gehouden met wachtplekken voor opvangcapaciteit. Het doseren van de toegang als maatregel wordt besproken in de onderstaande publicaties.

Coronamaatregelen in de openbare ruimte – College van Rijksadviseurs

Gemeentelijke monitor: Maatregelen Covid-19 & Mobiliteit – Ministerie van I&W

Verantwoord blijven reizen in het openbaar vervoer – Ministerie van I&W (p. 15)

Checklist ‘Parkeren in de 1,5 meter samenleving’ – Spark

Voorlopig protocol: Opstart voortgezet onderwijs – CNV Onderwijs, AoB,FvOv en VO-raad

Wachtrijen faciliteren

De 1,5 meter richtlijn zorgt ervoor dat er rijen ontstaan bij ondernemers. Deze wachtrijen blokkeren soms de trottoirs. Het faciliteren van wachtrijen is nodig om ondernemingen bereikbaar en functioneel te houden en tegelijkertijd een veilige ruimte voor de voetganger te garanderen. 

Het doel is dat wachtrijen zo weinig mogelijk de loopstroom hinderen en dus niet dwars over de straat uitwaaieren. Naast de 1,5 meter afstand tot personen in de loopstroom, moeten de wachtenden ook onderling 1,5 meter afstand kunnen bewaren. Winkeliers en gemeenten kunnen samen bekijken hoe dit voor hen te realiseren is. Onderstaande publicaties lichten deze maatregel toe.

Menukaart tijdelijke maatregelen openbare ruimte – Gemeente Amsterdam (p. 62)

Maatregelen voor de stedelijke mobiliteit in de 1,5 meter samenleving – CROW-Fietsberaad, Tour de Force, Platform lopen en GMNI (p. 16)


Markten

Laat bak-, ijs-, markt- en bloemenkramen op posities staan die de toeloop aankunnen en waar de wachtrij niet direct terugslaat op de straat. Maak ook afspraken met eigenaren van draaiorgels en andere straatartiesten over een standplek waar 1,5 meter afstand kan worden bewaard. Lees Menukaart tijdelijke maatregelen openbare ruimte – Gemeente Amsterdam (p. 63) en Handreiking Crowdmanagement – VNG (p. 22) voor meer informatie over wachtrijen bij markten.

Trottoir vrijmaken van objecten

Trottoirs worden zoveel mogelijk vrijgemaakt van objecten of objecten worden verplaatst, zodat er zoveel mogelijk effectieve loopruimte beschikbaar is. Aan winkeliers kan gevraagd worden geen borden of uitstallingen op straat neer te zetten. Daarnaast kan in drukke straten worden overwogen om straatmeubilair te verwijderen dat door de omvang en/of positie bezoekers dwingt elkaar te dicht te benaderen. Het advies is om zitplekken te behouden, als rustplaats voor ouderen en mensen die vanwege een chronische of tijdelijke beperking niet lang kunnen lopen. In onderstaande documenten worden de verschillende mogelijkheden besproken.

Menukaart tijdelijke maatregelen openbare ruimte – Gemeente Amsterdam (p. 15)

Maatregelen voor de stedelijke mobiliteit in de 1,5 meter samenleving – CROW-Fietsberaad, Tour de Force, Platform lopen en GMNI (p. 16,18)

Gemeentelijke monitor: Maatregelen Covid-19 & Mobiliteit – Ministerie van I&W

Handreiking Crowdmanagement – VNG (p. 22)

>